Een vergetelheid in een aanvraag of één foutje in een formulier: dat mag bij de Vlaamse overheid niet meer automatisch tot een afwijzing of boete leiden. Minister Crevits voert het ‘recht op vergissing’ in.

Wat is de bedoeling?

“Vergissen is menselijk”, stelt de minister van Binnenlands Bestuur Hilde Crevits (CD&V) als uitgangspunt. “Burgers die een kleine of onschuldige fout maken, mogen daar niet hard voor gestraft worden of nadelige gevolgen door ervaren.” Op haar voorstel heeft de Vlaamse regering daarom vrijdag beslist om een ‘recht op vergissing’ in te voeren. Daardoor kunnen overheidsdiensten afwijken van de ‘normale’ straffen of boetes als duidelijk is dat de betrokkene een eerlijke vergissing begaat, en geen slechte bedoeling heeft.

Voor wie is dit bedoeld?

Het gaat om allerlei aanvragen en procedures. Een typisch voorbeeld is de renovatiepremie. Dat is een complexe aanvraagprocedure waarin de verbouwer allerhande gegevens moet ingeven. Wie daarin een fout maakt, dreigt meteen zijn hele premie te verliezen. Eens de aanvraag is verstuurd, kan de verbouwer ook geen aanpassingen meer doen. Dat gaat vaak om duizenden euro’s die mensen door een klein foutje kunnen verliezen.

Een andere aanvraag waarmee veel problemen zijn, is het aanwezigheidsattest om zorgkrediet te krijgen voor een opleiding. Zo’n attest moet binnen de twintig dagen worden ingediend. Maar vaak is dat op het einde van het jaar, wanneer scholen het druk hebben en in de kerstperiode gesloten zijn. Wie de deadline mist, krijgt zijn zorgkrediet niet toegekend.

Ook voor studenten is er een strikte deadline om een studietoelage te krijgen. Zij moeten voor 1 juni toestemming geven dat hun inkomensgegevens worden geraadpleegd. Wie dat niet op tijd doet, dreigt zijn hele studietoelage te verliezen.

Het gaat ook om heel specifieke procedures, bijvoorbeeld de bemestingsregels voor landbouwers. Zij krijgen nu een boete als ze niet correct doorgeven wanneer ze mest uitrijden. Dat werkt via een gps op de telefoon, maar het systeem is gevoelig voor de spreekwoordelijke verkeerde druk op de knop. Toch riskeren ze daarvoor een boete.

Is dit geen cadeau voor fraudeurs?

Om fraude te vermijden, bouwt de Vlaamse regering enkele voorwaarden in. Zo moet de vergissing in de eerste plaats te goeder trouw zijn gebeurd. De betrokken overheidsdienst zal dat, indien nodig, ook controleren. Ook komt er geen kwijtschelding als blijkt dat iemand dezelfde fout meerdere keren na elkaar maakt. Dat wordt als bewijs van slechte wil gezien. Het moet met andere woorden om een eenmalige vergissing gaan.

Daarnaast moet de vergissing ook ‘herstelbaar’ zijn, er moet een rechtzetting mogelijk zijn. Als het bijvoorbeeld om subsidies voor een evenement gaat, dan kan je de weigering niet meer rechtzetten eens het evenement voorbij is. Het mag ook niet tegen het algemeen belang ingaan. Wanneer er bijvoorbeeld een bouwovertreding in het spel is, dan mag dat huis door één vergissing niet ineens gewoon blijven staan.

Ten slotte mogen anderen hier geen schade van ondervinden. Als iemand bijvoorbeeld een fout maakt bij de aanvraag voor kinderopvang en het kind wordt geweigerd, dan zou dat in principe rechtgezet kunnen worden door het kind toe te laten. Tenzij dat zou betekenen dat iemand anders zijn plaats verliest. De rechtzetting mag niet ten koste gaan van de rechten van anderen.

Vanaf wanneer zullen we verschil merken?

De Vlaamse regering heeft vrijdag een visienota goedgekeurd, met daarin de contouren van de hele regeling. De bedoeling is dat de verschillende overheidsdiensten hier nu zelf mee aan de slag gaan. Voor sommige aanvragen of procedures zullen misschien andere specifieke voorwaarden gelden dan bij andere. Vlaams minister Melissa Depraetere (Vooruit) heeft al aangekondigd dat ze dit aan het onderzoeken is voor de renovatiepremie.

Voor alle duidelijkheid: dit geldt enkel voor de Vlaamse overheid. Op federaal niveau zijn er wel gelijkaardige initiatieven. Zo is er sinds kort een recht op vergissing gekomen voor de belastingbrief. Normaal leidt een fout daar tot een verhoging van de belastingen, maar voor de eerste fout geldt dat niet langer.

Het Nieuwsblad